Abstract

Bu çalışmada betonarme binalarda kesit bazında şekildeğiştirme ve plastik dönme sınırlarının uygulayıcı mühendisler tarafında gerçekçi olarak anlaşılması ve tespit edilebilmesine katkı sağlanarak, deprem afetiyle oluşabilecek can ve mal kabı riskinin azaltılması amaçlanmıştır. Çalışmada, öncelikle TBDY-2019’da şekildeğiştirme sınırları için yeni getirilen hususlar açıklanmış ve DBYBHY-2007’dan farkları gösterilmiştir. Daha sonra, gerçekleştirilen sayısal çalışmada, yönetmeliklerde betonarme kirişlerin tasarımı için verilen sınırlar dikkate alınarak farklı geometri, malzeme ve donatı özellikleri olan betonarme kiriş elemanları tasarlanmıştır. Türkiye’deki mevcut yapı stokunda yönetmeliklerde belirtilen kriterlere uyman elemanların davranışlarının incelenmesi için malzeme dayanımı yetersiz ve enine ve boyuna donatı oranları düşük betonarme kirişler de eleman matrisine eklenmiştir. Tüm elemanların şekildeğiştirme ve plastik dönme sınırları ilgili yönetmeliklere göre hesaplanmıştır. Bu hesaplarda kullanılmak amacıyla Python programlama dilinde bir bilgisayar kodu da yazılmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlar; enine ve boyuna donatı oranı, beton basınç dayanımı açısından parametrik olarak incelenerek betonarme kirişlerin şekildeğiştirme ve plastik dönme sınırlarına bu parametrelerinin etkileri irdelenmiştir.

References

[1] DBYBHY-2007. Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı; 2007.

[2] TBDY-2019. Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı; 2019.

[3] Aydınoğlu N., Özer E., Celep Z. ve Özaydın K. Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği (TBDY-2018) Eğitim Elkitabı, Ankara: TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası; 2018.

[4] İnel M., Özmen H.B., Bilgin H. Betonarme elemanların doğrusal ötesi davranışlarının bilgisayar ortamında modellenmesi, TÜBİTAK Proje No: 105M024, Ocak 2008.

[5] Aydemir C., Kırçıl M.S., Hancıoğlu B., Zorbozan M. Betonarme kolonların hasar sınır eğriliklerinin belirlenmesi. İMO Teknik Dergi, 2011, 5613-5642, Yazı 361.

[6] Tunç G. ve Tanfener T. 2007 ve 2016 Türkiye bina deprem yönetmeliklerinin örneklerle mukayesesi. 3. Ulusal Yapı Kongresi ve Sergisi Teknik Tasarım, Güvenlik ve Erişilebilirlik, 24-26 Kasım 2016, Ankara.

[7] Keskin E. ve Bozdoğan K.B. 2007 VE 2018 Deprem yönetmeliklerinin Kırklareli ili özelinde değerlendirilmesi. Kırklareli University Journal of Engineering and Science, 2018, 4-1:74-90.

[8] Foroughi S. ve Yüksel S.B. Betonarme kolonların şekil değiştirme esaslı hasar sınırlarının araştırılması. Uluslararası Mühendislik Araştırma ve Geliştirme Dergisi, 2019, 11(2):584-601. https://doi.org/10.29137/umagd.519208

[9] Ulutaş H. DBYBHY (2007) ve TBDY (2018) deprem yönetmeliklerinin kesit hasar sınırları açısından kıyaslanması. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2019, 17:351-359.

[10] Python. Virginia: Python Software Foundation, 512 Lafayette Boulevard, Suite 2, Fredericksburg. https://www.python.org

[11] Başer M. PYTHON. İstanbul: Dikeyeksen Yayın Dağıtım; 2019.

[12] Demir A. Progressive collapse resistance of low and mid-rise RC mercantile buildings subjected to a column failure. Structural Engineering and Mechanics, 2022, 83(4):563-576. https://doi.org/10.12989/sem.2022.83.4.563

[13] Demir A. Progressive Collapse Response of Reinforced Concrete Buildings Designed According to Turkish Earthquake Code. Bitlis Eren Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 2022, 11(2):694-705. https://doi.org/10.17798/bitlisfen.1094003

[14] TS-500. Betonarme yapıların yapım ve tasarım kuralları, Türk Standartları Enstitüsü; 2022.

[15] Doğangün A. Betonarme Yapıların Hesap ve Tasarımı. İstanbul: Birsen Yayınevi; 2019.

[16] SAP2000. Three-dimensional static and dynamic finite element analysis and design of structures. California: Computer and Structures, Inc.

[17] Caltrans-2019. Caltrans seismic design criteria version 2.0, California: State of California Department of Transportation; 2019.