Abstract

Afetler meydana geldiği toplum üzerinde  fiziksel, ekonomik, sosyal ve çevresel açıdan olumsuz sonuçlar doğuran, söz konusu toplumun normal yaşam seyrini tamamen veya kısmen durduran ve toplumu dışarıdan bir yardıma muhtaç hale getiren doğa, teknoloji ve insan kaynaklı olayların oluşturduğu sonuçlardır. Ülkemizde yoğun nüfuslu kentler, plansız kentleşme, mühendislik hizmeti almamış yapılaşma, hızlı sanayileşme, afet risklerini azaltmaya yönelik örgütlenmenin olgunlaşmamış olması ve risklerin yönetilememesi gibi faktörlere bağlı olarak birçok afet yaşanmaktadır. Afetlerle ilgili yapılan bilimsel çalışmalar dikkate alındığında; depremler üzerinde meydana gelme sıklığı ve yüksek hasar potansiyeli nedeniyle yoğunlaşılmıştır. Afet ve acil durum yönetimi başkanlığı (AFAD) tarafından hazırlanan raporlara göre ise ülkemizin yaklaşık %92 si deprem tehlikesine sahiptir. Sadece 2020 yılında meydana gelen en ölümcül depremler sıralamasında ülkemiz, yaşanan 2020 İzmir depremi ile 1. Sıradadır. 30 Ekim 2020 tarihinde yaşanan  İzmir depremi ülkemizde ve Yunanistanda toplam 119 kişinin ölümüne ve 1053 kişinin ise yaralanmasına neden olmuştur. 30 Ekim 2020 İzmir depremi gibi yaşadığımız  tüm depremlere baktığımızda yönetim uygulamalarının yoğun olarak kriz yönetimine dayandığı görülmektedir. Bu çalışmanın amacı; İzmir ilinde deprem tehlikesinin ve deprem risk yönetiminin öneminin vurgulanması, tüm sektörlerin katılımıyla modern afet yönetim sisteminin sürdürülebilir bir şekilde uygulanmasına yönelik araştırmalar ortaya konulmaktadır.

References

[1]Url-1:Levha Hareketleri (Plaka Tektoniği): Dünya Yüzeyini Oluşturan Plakalar Nelerdir? https://evrimagaci.org/levha-hareketleri-plaka-tektonigi-dunya-yuzeyini-olusturan-plakalar-nelerdir-566(Son erişim:22.05.2021).
[2] Url-1:Deprem. Https://tr.wikipedia.org/wiki/deprem(Son erişim:30.10.2021).
[3]Url-3:Dünya Deprem Haritası: Dünyadaki Deprem Bölgeleri (Ülkeleri) ve Merkez Üsleri. https://www.milliyet.com.tr/egitim/haritalar/dunya-deprem-haritasi-dunyadaki-deprem-bolgeleri-ulkeleri-ve-merkez-usleri-6306581.  (Son erişim:22.05.2021).
[4]Elmas A. Türkiye’nin Tektonik Yapısının Gravite Verileri Kullanılarak Değerlendirilmesi. Mühendislik Bilimleri ve Tasarımı Dergisi, 2018;6(2), 258–264.
[5]Akıncıtürk N.  Tasarımında Mimarın Deprem Bilinci. Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 2003;Cilt 8, Sayı 1, 189.
[6]Pampanin S. “Towards the “Ultimate Earthquake-Proof” building: Development of an integratedlow-damage system. In Perspectives on European Earthquake Engineering and Seismology”2015;321-335.Springer, Cham. 
[7]Altın S. 6 Kasım 1992 İzmir Depremi Sonuçları Üzerine Bir İrdeleme. Teknik Dergi, 1993;4(4), 731–742. 
[8]Url-4:30 Ekim 2020 İzmir Depremi. (https://www.sozcu.com.tr/2020/gundem/2020de-depremden-193-kisi-oldu-155i-turk-6109857/).
[9]Ergin  K.  Güçlü  U.  Uz  Z.  Türkiye  ve  civarının deprem kataloğu (M.S.11-1964). İTÜ, Maden Fakültesi, Arz Fiziği Enstitüsü yayınları, 1967;24, İstanbul. 
[10]Pınar  N.  Lahn  E.  Türkiye  depremleri  izahlı  kataloğu.  Bayındırlık  Bakanlığı, Yapı ve İmar İşleri Reisliği, 1952; 6, Ankara.
[11]Emre Ö. Özalp S. Doğan A.  Özaksoy V.  Yıldırım C. Göktaş F. İzmir Yakın Çevresinin Diri Fayları ve Deprem Potansiyelleri, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü. 2005
[12]Utku M. Kentleşmede Yapılaşma Alanlarının Deprem Riski ve Tehlikesi: İzmir Örneği, 2018.
[13]Afet ve Acil Durum Yönetimi (AFAD) Deprem Dairesi Başkanlığı.“30 Ekim 2020 Sisam Adası (İzmir Seferihisar Açıkları) Mw 6.6 Depremi Raporu” 2020.
[14]Utku, M, Özyalın, Ş,  Utku, Z. İzmir Depremleri  İzmir ve Çevresi nin Deprem Riski. Presented at the İzmir ve Çevresi’nin Deprem-Jeoteknik Sempozyumu (JEOTEKNIK-III), 2001;İzmir, 
[15]Kılınç Z A , Bezci B. Kentleşme  Gecekondu ve Hemşerilik. Akademik incelemeler Dergisi, 2011; 6(2), 232–344.
[16]Türkçü Ç, Gökmen H, Kaya İ D, Süer D, Neslian Onat N, Sönmez A, Günhan S.  İzmir Özelinde Göç ve Yapılanmış Çevre. Gecekondulaşma Olgusu ,Toplu Konut Uygulamaları. (?).
[17]Yavuz HM. Islamic Political Identity in Turkey, Oxford University Press, 2003; New York. 
[18]T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü (ÇŞB), “30 Ekim 2020 İzmir Seferihisar Depremi(Mw=6.6) Genel Değerlendirme Raporu”, 2021.
[19]Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ). Deprem Mühendisliği Araştırma Merkezi..“30 Ekim 2020 Mw 6.6 Sisam Adası (İzmir Seferihisar Açıkları) Depremi Sismik ve Yapısal Hasara İlişkin Saha Gözlemleri” 2020.
[20]Url -5:İvme Verileri  Https://tadas.afad.gov.tr .
[21] İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ). “30.10.2020 İzmir Depremi Değerlendirme Raporu”. 2020.
[22]Özen R S, Korkmaz, SZ, Ecemiş A S. Mimari ve Strüktür Tasarım İlişkisinde Tekrarlanan Hatalar  2020 İzmir Depremi İzlenimleri. Ege Mimarlık, 2021; 2(110), 70–77.
[23]Bursa Teknik Üniversitesi (BTÜ). Deprem Mühendisliği Uygulama ve Araştırma Merkezi (DEPAR).“İzmir Depremi Değerlendirme Raporu”. 2020. Son Güncelleme 13.01.2021. https://depo.btu.edu.tr/ dosyalar/btu/Dosyalar/Rapor_Bursa.Teknik.Uni. Deprem.2020.10.30.pdf 
[24]T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü (ÇŞB). “30 Ekim 2020 İzmir Seferihisar Depremi(Mw=6.6) Genel Değerlendirme Raporu” 2021.
[25]Gazi Üniversitesi Deprem Mühendisliği Uygulama ve Araştırma Merkezi 2021. “Seferihisar Açıkları (İzmir) Depremi Ön Değerlendirme Raporu”.2020. Son güncelleme 13 Ocak 2021. http://gazi.edu.tr/posts/ view/title/gazi-universitesi-deprem-muhendisligiuygulama-ve-arastirma-merkezi-seferihisaraciklari-%28izmir%29-depremi-on-degerlendirmeraporu-256498 
[26]TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi (İMO). “30 Ekim 2020 Tarihinde Meydana Gelen İzmir Depremi Raporu”. 2020. Son güncelleme 20.02.2021, 
[27]Altındal A, Konak N.“17 Ağustos 1999 Depreminde Yıkılan Binaların Mimari Hataları”.Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2002;6(2).147-152. 
[28]Özmen H, Mehmet İ, Bayram Ç. “23 Ekim ve 9 Kasım 2011 Van Depremleri Yapısal Hasar Değerlendirme Raporu”.  2015
[29]Çağlar N, Kırtel O, Vural İ, Sümer Y, Sarıbıyık  A. 30 Ekim 2020. Mw 6.6 Ege Denizi Seferihisar  (İzmir) Depremi İnceleme ve Değerlendirme Raporu.  2020; Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Deprem Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi – Damer 11 Kasım 2020.  
[30]Demirtaş R. İzmir İli, Menderes İlçesi, Değirmendere, Gümüldür ve Özdere Mahallelerinin Paleosismolojik ve Yüzey Faylanması Tehlike Zonu Açısından Değerlendirilmesi 2019;10.13140/RG.2.2.14234.70087. 
[31]Ersoy U, Ersoy AA. “Binaların Deprem Dayanımında Mimarinin Önemi”. Yapı Dergisi, 1992;125.58. 
[32]İdemen AE. “Bina Ağırlık Merkezi-Rijitlik Merkezi İlişkisini Mimari Tasarım Aşamasında Kuran Bir Uzman Sistem”. Doktora Tezi, İTÜ FBE 2003,İstanbul.
[33]Koç V. “Deprem Sonrası Ağır Hasarlı Bina Hasarlarının Sınıflandırılması”. Artvin Çoruh Üniversitesi Doğal Afetler ve Çevre Dergisi. 2016.Sayı 1. Sayfa 46-65. 
[34] Ranke, U. (2016). Natural disaster risk management: Geosciences and social responsibility (Ffirst edi). Springer. 
[35]Karaman ZT. ‘Bütünleşik Afet Yönetimi’ kitabı. Afet Yönetimine Giriş ve Türkiye'de Örgütlenme Bölümü, 2016.Yayın Yeri: İlkem, Basım sayısı:1, Sayfa sayısı:344, Bölüm Sayfaları:1 -36
[36]Url-6:Hyogo Framework Report, 2005-2015, http://www.unisdr.org/2005/wcdr/intergover/official-doc/Ldocs/Hyogo-framework-for-action-english.pdf erişim 1.07.2021.
[37]Url-7:Sendai Afet Risklerin Azaltılması Çerçeve Belgesi 2015-2030, http://www.unisdr.org/we/coordinate/sendaiframework erişim 2.07.2021.
[38]Tunçel, A. Aliağa/İzmir'de (Batı Anadolu) ortam gürültüsü ve deprem senaryosu kullanılarak zemin dinamik parametrelerinin tahmini. Arab J Geosci 2021;14, 231. https://doi.org/10.1007/s12517-021-06653-y
[39]Scawthorn C.and Johnson G.S..Preliminary report: Kocaeli (Izmit) earthquake of 17 August 1999.Engineering Structures.Volume 22, Issue 7,1999; Pages 727-745. https://doi.org/10.1016/S0141-0296(99)00106-6
[40]Ekmekcioglu ON, Demir N. Automated Detectıon Of Collapsed Buıldıngs Wıth Use Of Optıcal And Sar Images, Case Study: Izmır Earthquake On October 30th,2020. The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences,2021. Volume XLIII-B3-2021 XXIV ISPRS Congress (2021 edition).
[41]Kutluca AK. The İzmir City And Natural Hazard Risks, in: ESRA Conference 2006. pp. 1–22.
[42]Sozbilir H, Softa M, Eski S, Tepe Ç, Akgun M, Pamukçu OA, Çırmık A, Utku M, Ozdag M, Ozden G, Ozcelik O, Evlek DA, Cakir R, Baba A, Uzelli T, Tatar O. 30 Ekim 2020 Sisam (SAMOS) Depremi (Mw: 6,9) Değerlendirme Raporu. 2020; Izmir.
[43]30 Ekim 2020 Ege Denizi Depremi" (Pdf). Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü. Erişim Tarihi: 1 Kasım 2020.
[44]Herak M. Overview of recent ambient noise measurements in Croatia in free-field and in buildings. Geofizika 2011;28:21–40
[45]Özdağ ÖC, Gönenç T, Akgün M. Dynamic amplification factor concept of soil layers: a case study in İzmir (Western Anatolia). Arab J Geosci 2015,8(11):10093–10104
[46] AFAD. (2014). Ac¸ıklamalı afet yo¨netimi terimleri so¨zlu¨gˆu¨. T.C.Bas¸bakanlık Afet ve Acil Durum Yo¨netimi Bas¸kanlıgˆı. https://www.afad.gov.tr/aciklamali-afet-yonetimi- terimleri-sozlugu,
[47] Abbott, P. L. (2016). Natural disasters (10. Baskı). McGraw-Hill New York.
[48]Is¸ık, O¨., Aydınlıogˆlu, H. M., Koc¸, S., Gu¨ndogˆdu, O., Korkmaz, G., ve Ay, A. (2012). Afet yo¨netimi ve afet odaklı sagˆlık hizmetleri. Okmeydanı Tıp Dergisi, 28(2), 82–123. 
[49]  FEMA. (2008). National incident management system. FEMA.