Abstract

Eleştirel düşünme ve özerklik yükseköğretimde hedeflenen öğrenme çıktılarını temsil ediyorsa, yükseköğretim kurumlarından sorumlu bireylerin yetiştirmeleri beklenir. Günümüz yüksek öğretim kurumları, kendilerini daha çok iş piyasası ile bağlantılı nitelikleri öğrencilerine kazandıran eğitim kurumları olarak görmektedir. Bu anlayış dikkate alındığında, yükseköğretim kurumlarının sorumlu birey yetiştirme beklentisinin mantıklı, ancak günümüz koşullar ile uyumlu olmadığı söylenebilir. Bu çalışmada, yükseköğretimde eleştirel öğretim, geçmişte ve günümüz yükseköğretim politikaları temelinde irdelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda yükseköğretim kurumların görev ve amaçlarının yanı sıra, eleştirel öğretimin sorumlu vatandaşlar yetiştirmesi, aynı zamanda istihdam piyasasının beklediği nitelikte işgücünün geliştirebileceği tartışılmıştır. Bu bağlamda yüksek öğretiminin öncellikleri ve üniversitelerden beklenenler nelerdir? Eleştirel düşünme öğretiminin özellikleri ve amacı nedir? Eleştirel düşünme öğretim sürecinde hangi aktörler söz konusudur? Eleştirel öğretim sürecinde öğretim elemanları ve öğrencilerin hangi özel tutumları benimsemeleri gerekir? Eleştirel düşünme konusunda yükseköğretim kurumları üzerine düşen görev nedir? Eleştirel düşünme nasıl teşvik edilebilir? Yükseköğretimde eleştirel düşünme nasıl yönetilebilir? gibi sorulara cevaplar aranmaya çalışılmıştır.

References

Abrami, P. C., Bernard, R. M., Borokhovski, E., Waddington, D. I.,Wade, C. A., & Persson, T. (2015). Strategies for teaching students to think critically: A meta-analysis. Review of Educational Research, 85(2), 275-314. doi: 10.3102/0034654314551063.

Brandt, R. S. (1985). Comparing approaches to thinking. In A. Costa (Ed.), Developing minds (pp. 244-246). Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.

David, L. (2019). Mündige Bürger*innen als Ziel einer kritischen Hochschullehre. In D. Jahn, A. Kenner, D. Kergel, & B. Heidkamp-Kergel (Eds.), Kritische Hochschullehre. Impulse für eine innovative Lehr- und Lernkultur (pp. 81-96). Wiesbaden: Springer VS.

Demirel, Ö. (2015). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Pegem Yayıncılık.

Ennis, R. H. (1989). Critical thinking and subject specificity: Clarification and needed research. Educational Researcher, 13, 13–16.

Facione, P. A. (1990). Critical thinking: A statement of expert consensus for purposes of educational assessment and instruction. Research findings and recommendations. Newark, DE: American Philosophical Association. (ERIC Document Reproduction Service No. ED315423)

Gündoğdu, H. (2009). Eleştirel düşünme ve eleştirel düşünme öğretimine dair bazı yanılgılar. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 57-74.

Gürkaynak, İ., Üstel, F., & Güzgöz, S. (2008). Eleştirel düşünme. Eğitim Reformu Girişimi. ERG Raporları.

Jahn, D. (2013). Was es heißt, kritisches Denken zu fördern. Ein pragmatischer Beitrag zur Theorie und Didaktik kritischen Nachdenkens. https://www.mediamanual.at/mediamanual/ mm2/themen/kompetenz/mmt_1328_kritischesdenken_OK.pdf (01.08.2021)

Jahn, D. (2019). Verantwortung für das eigene Denken und Handeln übernehmen: Impulse zur Förderung von kritischem Denken in der Lehre. In D. Jahn, A. Kenner, D. Kergel, & B. Heidkamp-Kergel (Eds.), Kritische Hochschullehre. Impulse für eine innovative Lehr- und Lernkultur (pp. 19-46). Wiesbaden: Springer VS.

Kandırmaz, M. (2021). Siyaset biliminde eğitim: Eleştirel bir inceleme. Yayınlanmamış doktora tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Gaziantep.

King, A. (1991). Effects of training in strategic questioning on children’s problem-solving performance. Journal of Educational Psychology, 83, 307-317.

Koyuncuoğlu, Ö. (2021). Yükseköğretimde ilişkisel pazarlama. T. Çiftçi (Ed.), Yeni tartışmalar ışığında maliye, ekonomi ve işletme yazıları (pp. 335-361). Ankara: Gazi Kitapevi.

Kruse. O. (2010). Kritisches Denken als Leitziel der Lehre. Auswege aus der Verschulungsmisere. die hochschule. Journal für Wissenschaft und Bildung, 1, 77-86.

Mctighe, J., & Schollenberger, J. (1985). Why teach thinking. In A. Costa (Ed.), Developing Minds (pp. 3-6). Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.

Prettenhofer, A. (2014). Den Blick auf sich selbst richten – Instrumente zur Selbstreflexion für Studierende. In R. Egger, D. Kiendl-Wendner & M. Pöllinger (Eds.), Hochschuldidaktische Weiterbildung an der Fachhochschule. Durchführung, Ergebnisse, Perspektiven (pp. 195-205). Wiesbaden: VS Springer.

Seferoğlu, S. S., & Akbıyık, C. (2006). Eleştirel düşünme ve öğretimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(30), 193-200.

Shariff, S. A. B. (2012). The effects of individual versus group incentive systems on student learning and attitudes in a large lecture course. Unpublished doctoral dissertation, The Florida State University, Florida.

Springman, S. (2015). Unsere Studierenden brauchen mehr Zeit zum Denken. https://www.tagesanzeiger.ch/schweiz/standard/unsere-studierenden-brauchen-mehr-zeit-zum-denken/story/19588741 (01.10.2021)

Steiner, P. (2021). Was ist Lebenskunst? https://www.petersteiner.info/wp/wp-content/uploads/2011/12/Was-ist-Lebenskunst.pdf (30.11.2021)

Şenşekerci, E., & Bilgin, A. (2008). Eleştirel düşünme ve öğretimi. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(14), 15-43. 

NZZ am Sonntag (2015). Unsere Studierenden brauchen mehr Zeit zum Denken. Lernen alleine genügt nicht. https://www.tagesanzeiger.ch/schweiz/standard/unsere-studierenden-brauchen-mehr-zeit-zum-denken/story/19588741 (30.11.2021)

Zwentner (2017). An introduction to critical thinking. https://www.zwentner.com/an-introduction-to-critical-thinking/ (01.10.2021)